16 აპრილს დეზინფორმაციის ხშირმა გამავრცელებელმა ფეისბუქ-მომხმარებელმა (1, 2, 3) კორონავირუსის ვაქცინების შესახებ რამდენიმე პოსტი გამოაქვეყნა, რის საფუძველზეც ამბობენ, რომ კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია ჯანმრთელობისთვის სახიფათოა. პოსტებში შემდეგი მტკიცებებია გაჟღერებული:
- კვლევამ, რომელმაც 99 მილიონი ვაქცინირებული ადამიანი შეისწავლა, დაადგინა, რომ ვაქცინებმა მიოკარდიტის რისკი 610%-ით, ცერებრალური ვენური სინუსის თრომბოზის 323%-ით, გილენ-ბარეს სინდრომის რისკი კი 249%-ით გაზარდა;
- კვლევამ, რომელმაც 80 მილიონი ადამიანი შეისწავლა და ვაქცინირებული და არავაქცინირებული ადამიანები ერთმანეთს შეადარა, ვაქცინაციის შემდეგ გულის შეტევების, ინსულტების, გულის კორონარული დაავადების და არითმიების მკვეთრი ზრდა გამოავლინა;
- ექიმ მერი ბოუდენის თანახმად, FDA, როგორც წესი, 5-ზე მეტი გარდაცვალების შემთხვევაში, სამედიცინო პრეპარატზე შავი ყუთის გაფრთხილებას (Black Box Warning) ათავსებს, 50 გარდაცვალებაზე კი ისინი მედიკამენტს ბაზრიდან იღებენ, შესაბამისად კოვიდის ვაქცინა ბაზრიდან უნდა ამოიღონ, რადგან VAERS-ის სისტემის თანახმად კორონავირუსის ვაქცინების შედეგად 38 000 ადამიანი გარდაიცვალა.
კორონავირუსის ვაქცინების შესახებ გავრცელებული პოსტები დეზინფორმაციასა და რიცხვებით მანიპულირებას შეიცავს:
- 99 მილიონ ვაქცინირებულზე ჩატარებული კვლევის ავტორების თქმით, კვლევაში დასახელებული სერიოზული გვერდითი მოვლენები ძალიან იშვიათი იყო და მხოლოდ ვაქცინის პირველი დოზის შემდეგ გამოვლინდა. გარდა ამისა, გამოვლენილ გვერდით მოვლენებსა და ვაქცინაციას შორის მიზეზ-შედეგობრივ კავშირის დადგენას დამატებითი კვლევა სჭირდება;
- 80 მილიონ ადამიანზე ჩატარებულმა კვლევამ მხოლოდ კორონარული არტერიის დაავადების (CAD) რისკების ზრდა გამოავლინა, COVID-19 ვაქცინაციის შემდეგ გულის შეტევის, არითმიის ან ინსულტის გაზრდილი რისკი არ დაფიქსირებულა;
- FDA-ს შავი ყუთის გაფრთხილების გასაცემად მედიკამენტის გამოყენების შემდეგ გარდაცვალების რაოდენობაზე (მაგალითად 5 გარდაცვალება) კონკრეტული რიცხვი დაწესებული არ აქვს, VAERS-ის სისტემა კი შესაძლოა, დაუზუსტებელ, გადაუმოწმებელ მონაცემებს შეიცავდეს და ის ვაქცინების გართულებების მტკიცებულება არ არის.
-
99 მილიონ ვაქცინირებულზე ჩატარებულ კვლევაში გამოვლენილი გვერდითი მოვლენები ძალიან იშვიათია და ვაქცინაციასთან მიზეზ-შედეგობრივი კავშირის დასადგენად დამატებითი კვლევაა საჭირო
2024 წლის 99 მილიონი აცრილი ადამიანის კოჰორტული კვლევა მათში გამოვლენილ არასასურველ გვერდით მოვლენებს იკვლევს.
აღსანიშნავია, რომ უშუალოდ კვლევის ავტორები ვაქცინაციის ეფექტიანობას უსვამენ ხაზს და ამბობენ, რომ კვლევაში დასახელებული სერიოზული გვერდითი მოვლენები ძალიან იშვიათი იყო და მხოლოდ ვაქცინის პირველი დოზის შემდეგ გამოვლინდა.
კვლევის ერთ-ერთმა თანაავტორმა, ანდერს ჰვიდმა მაგალითად თავის ტვინის და ხერხემლის მწვავე ანთება მოიყვანა. მისი თქმით, 1.75 მილიონ ვაქცინირებულზე, მოდერნას პირველ დოზის შემდეგ თავის ტვინისა და ხერხემლის მწვავე ანთების მხოლოდ 1 შემთხვევა დაფიქსირდა. თუ დავუშვებთ, რომ მოდერნას პირველ დოზასა და შემთხვევას შორის კავშირი მიზეზობრივია, ეს მაინც უიშვიათეს მოვლენად რჩება და ეს მცირე რისკი მხოლოდ კვლევის დიდი მასშტაბის წყალობით გამოვლინდა.
“მითების დეტექტორი” ამ საკითხზე კომენტარისთვის ალერგოლოგ-იმუნოლოგ ბიძინა კულუმბეგოვს დაუკავშირდა. მისი თქმით, აღნიშნულმა კვლევამ მართლაც აჩვენა, რომ COVID-19-ის ვაქცინაციის შემდეგ ზოგიერთ იშვიათ გვერდით მოვლენაზე — მაგალითად, მიოკარდიტზე, პერიკარდიტზე, გილენ-ბარეს სინდრომსა და ცერებრული ვენური სინუსის თრომბოზზე — რისკი გაზრდილია. მისივე თქმით, “მიუხედავად დაფიქსირებული გაზრდილი რისკისა, ასეთი შემთხვევები იშვიათია და დამატებითი ანალიზია საჭირო, რომ დადასტურდეს პირდაპირი მიზეზობრივი კავშირი ვაქცინაციასა და ამ მოვლენებს შორის.”
აღსანიშნავია, რომ მიოკარდიტი და პერიკარდიტი ვაქცინების შესაძლო გვერდითი მოვლენებად მიიჩნევა, თუმცა ისინი იშვიათია, შესაძლოა, გამოვლინდეს უშუალოდ კორონავირუსის გადატანის შემდეგაც, მისი შემთხვევები ძირითადად მსუბუქად მიმდინარეობს და ამავდროულად, პაციენტის გამოჯანმრთელება რამდენიმე დღეში ან კვირაში ხდება.
-
ტყუილია, თითქოს 80 მილიონ ადამიანზე ჩატარებულმა კვლევამ COVID-19 ვაქცინაციის შემდეგ გულის შეტევის, არითმიის ან ინსულტის გაზრდილი რისკი გამოავლინა
მეორე კვლევამ, რომელიც 2025 წელს გამოქვეყნდა, 80 მილიონი ადამიანი შეისწავლა და მეთოდად არა OE თანაფარდობის, არამედ OR (Odds Ratio) თანაფარდობის ანალიზს იყენებს. შანსების კოეფიციენტი (OR) არის ექსპოზიციისა და შედეგს შორის კავშირის საზომი, ის კონკრეტული ექსპოზიციის გათვალისწინებით კონკრეტული შედეგის დადგომის შანსსა და ამ ექსპოზიციის გარეშე შანსს შორის თანაფარდობას იკვლევს.
კვლევის შედეგების თანახმად, კორონარული არტერიის დაავადების (CAD) მოვლენების შანსები უფრო მაღალი იყო ვაქცინირებულ ჯგუფში საკონტროლო ჯგუფთან შედარებით, განსაკუთრებით კი ფაიზერის მეორე დოზის შემდეგ, რაც ვაქცინაციის სამომავლო ტექნოლოგიებში უნდა იქნას გათვალისწინებული.
აღსანიშნავია, რომ გავრცელებული პოსტის ავტორი წერდა, რომ კვლევამ ვაქცინაციის შემდეგ გულის შეტევების, ინსულტების, გულის კორონარული დაავადების და არითმიების მკვეთრი ზრდა გამოავლინა, რაც დეზინფორმაციაა. კვლევამ მხოლოდ კორონარული არტერიის დაავადების (CAD) რისკების ზრდა გამოავლინა, მიგნებებში ხაზგასმულია, რომ გულის შეტევის, არითმიის ან ინსულტის გაზრდილი რისკი COVID-19 ვაქცინაციის შემდეგ არ დაფიქსირებულა.
-
FDA-ს შავი ყუთის გაფრთხილების გასაცემად მედიკამენტის გამოყენების შემდეგ გარდაცვალების რაოდენობაზე კონკრეტული რიცხვი დაწესებული არ აქვს, ხოლო VAERS-ის მონაცემები ვაქცინების გართულებების მტკიცებულება არ არის
კორონავირუსის ვაქცინების მოწინააღმდეგე ექიმ მერი ბოუდენის მტკიცება, თითქოს კორონავირუსის ვაქცინები ბაზრიდან უნდა ამოიღონ, რადგან FDA მედიკამენტებზე, რომელთა გამოყენების შემდეგ 5-ზე მეტი გარდაცვალება ფიქსირდება, შავი ყუთის გაფრთხილებას გასცემს, ხოლო 50 გარდაცვალებაზე ბაზრიდან იღებს, სიმართლეს არ შეესაბამება.
ბოუდენი არგუმენტად VAERS-ის სისტემაში შეყვანილ გარდაცვალების შემთხვევებს იყენებს, რომელიც ვაქცინის გვერდითი მოვლენების აღრიცხვის მონაცემთა ბაზაა, რომელშიც ვაქცინირებულ პაციენტებსა და სხვა ნებისმიერ მსურველს ვაქცინის შემდგომი გამოცდილების ასახვა შეუძლია. VAERS-ის ვებ-გვერდზე ნათქვამია: “შეტყობინება გვერდითი მოვლენის შესახებ არ წარმოადგენს იმის მტკიცებულებას, რომ გართულება უპირობოდ ვაქცინამ გამოიწვია.” VAERS-ის მონაცემები არ არის გაანალიზებული და შეიძლება შეიცავდეს არასრულ, არაზუსტ ინფორმაციას ან წარმოადგენდეს დამთხვევას.
ამ თემაზე ვრცლად იხილეთ “მითების დეტექტორის” მიერ მომზადებული მასალა:
რა არის და რამდენად სანდო წყაროა VAERS-ი?
რაც შეეხება აშშ-ს საკვებისა და წამლის მარეგულირებელი სააგენტოს (FDA) შავი ყუთის გაფრთხილებას (Black Box Warning), ის სამ ძირითად სიტუაციაში გამოიყენება: როდესაც წამალს აქვს სიცოცხლისათვის საშიში ან შეზღუდული შესაძლებლობების გამოწვევის რისკები, როდესაც სერიოზული გვერდითი მოვლენები შეიძლება შემცირდეს მედიკამენტის სიფრთხილით გამოწერითა და მონიტორინგით და როდესაც მედიკამენტის უსაფრთხო გამოყენება მოითხოვს სპეციალურ შეზღუდვებს, როგორიცაა მედიკამენტის სერტიფიცირებული გამომწერი მედიკოსი ან მისი მხოლოდ საავადმყოფოში ადმინისტრირება.
აღსანიშნავია, რომ FDA შავი ყუთის გაფრთხილებას გარდაცვალების შემთხვევების კონკრეტულ რაოდენობაზე არ გასცემს, მსგავსი კრიტერიუმი არ არსებობს. გაფრთხილების გასაცემად მნიშვნელოვანია, რომ მედიკამენტის რისკები სარგებელს აღემატებოდეს, რაც კორონავირუსის ვაქცინების შემთხვევაში პირიქით ხდება.
მაგალითად, 2008 წელს FDA-მ შავი ყუთის გაფრთხილება ფტორქინოლონის ანტიბიოტიკებზე გასცა, ამის მიზეზი ტენდინოპათიისა და მყესების გახეთქვის გაზრდილი რისკი გახდა. FDA-მ მოუწოდა ექიმებს განეხილათ ალტერნატიული პრეპარატები და შეეწყვიტათ ფტორქინოლონის გამოყენება პაციენტებში, რომლებსაც მყესის ტკივილი ან მკურნალობის დროს ანთება განუვითარდებათ. ამ შემთხვევაში გაფრთხილების მიზეზი არა გარდაცვალება, არამედ მყესების გახეთვის რისკი გახდა.
2022 წლის კვლევის თანახმად, 400-ზე მეტ მედიკამენტს აქვს შავი ყუთის გაფრთხილება.
წყაროს შესახებ
ფეისბუქ-მომხმარებელი მაია თვალთვაძე ანტივაქსერულ დეზინფორმაციას, კონსპირაციის თეორიებსა და ანტიდასავლური შინაარსის ყალბ ინფორმაციას რეგულარულად ავრცელებს. მის მიერ გავრცელებული დეზინფორმაცია “მითების დეტექტორმა” წარსულშიც არაერთხელ გადაამოწმა.
სტატია Facebok-ის ფაქტების გადამოწმების პროგრამის ფარგლებში მომზადდა. მასალებზე, რომლებსაც ამ სტატიის საფუძველზე მიენიჭათ ვერდიქტი, Facebook-მა შესაძლოა, სხვადასხვა შეზღუდვა აამოქმედოს. შესაბამისი ინფორმაცია იხილეთ ამ ბმულზე. ჩვენი შეფასების გასაჩივრების და შესწორების შესახებ ინფორმაცია ხელმისაწვდომია ამ ბმულზე.
იხ. მასალის შესწორების დეტალური ინსტრუქცია.
იხ. გასაჩივრების დეტალური ინსტრუქცია.
